Dziecko Uprawiające Sport – Aktualne Zasady Kwalifikacji

Uprawianie sportu łączy się ze zwiększonym wysiłkiem fizycznym i psychicznym. W celu zapewnienie bezpieczeństwa sportowcom oraz innym współuczestnikom gier sportowych ustawodawca postanowił określić minimalne standardy zdrowotne, jakie powinna spełniać osoba uprawiająca sport. Każdego kandydata do uprawiania sportu należy poddać badaniu lekarskiemu, które w odniesieniu do konkretnego przypadku pozwoli ustalić, czy spełnione warunki niezbędne do uczestnictwa w danych zawodach sportowych.
Opieka medyczna nad zawodnikami zarówno nad dziećmi i młodzieżą, jak i do­rosłymi sportowcami została uregulowana aktami prawnymi: ustawa z 25 czerwca 2010 o sporcie Dz.U. z 2010 roku, nr 127, poz. 857 ze zmianami.

Orzekanie lekarskie w sporcie regulują następujące rozporządzenia:

1) Dz.U. z 2011 nr 88, poz. 502: uprawnieni do wydawania orzeczeń są wyłącznie lekarze
ze specjal­nością medycy sportowej, a w odniesieniu do osób niepełnosprawnych ewentualnie lekarz rehabilitacji medycznej W przypadku braku lekarza medycy sportowej, lekarze posiadający certyfikat wydany przez PTMS.

2) Dz.U. Z 2011 nr 88, poz. 500: o try­bie orzekania o zdolności do uprawniania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21 roku życia oraz zawodników pomiędzy 21 a 23 rok życia.

Orzeczenie sportowe spełnia funkcje profilaktyczną (badanie wstępne i okreso­we), funkcję leczniczą (leczenie urazów i kontuzji), funkcję wspomagającą proces tre­ningowy i startowy (badania specjalistyczne, wspomaganie-odżywki, preparaty), funkcja kontrolna (badania antydopingowe)

Zakres badań zawodników:

■ badania wykonywane co 6 miesięcy: po­miar antropometryczny, ogólne badanie lekarskie, badanie ortopedyczne:

  • badania wykonywane co 12 miesięcy: przegląd stomatologiczny, badanie EKG, badania laboratoryjne (morfologia, OB. glukoza, mocz ogólny), próba wysiłkowa:
  • badania co 24 miesiące: konsultacja laryngologiczna, okulistyczna;
  • sporty walki – wykonywane co 12 miesięcy (konsultacja neurologiczna, badanie EEG);
  • zapasy, judo – wykonywane co 24 mie­siące (rtg kręgosłupa szyjnego);
  • podnoszenie ciężarów – wykonywane co 24 miesiące (rtg kręgosłupa lędźwio­wego):
  • płetwonurkowie — co 12 miesięcy spiro- metrię.

Dokumentacja medyczna pozwala śle­dzić rozwój organizmu oraz jego reakcję na obciążenie występujące podczas treningu. Prawidłowa, systematyczna opieka zapew­nia rozwój sportowca i pozwala na podjęcie specjalistycznego leczenia w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.

Jeśli sportowiec opuszcza gabinet lekar­ski i otrzymuje książeczkę z wpisem „zdolny” trener, rodzice i on sam są przeświadczeni, że będzie mógł bezpiecznie uprawiać swoją ulubioną dyscyplinę.

Badanie lekarskie sportowców często ma miejsce w pomieszczeniach klubowych, na boisku,
z pominięciem procedur doku­mentacji medycznej. Badanie dzieci i mło­dzieży wymaga przestrzegania kart praw pacjenta, obecności rodzica i być zgodnie z wymogami ustawy
o świadczeniach zdro­wotnych z 2004 roku.

Orzeczenie w zakresie medycyny spor­towej jest kompleksowym świadczeniem medycznym dopuszczającym do uprawiania sportu, czyli udziału w treningach i zawo­dach. Obciążenia treningowe, jakie mają miejsce w sporcie dzieci i młodzieży, wy­muszają systematyczną kontrolę lekarską. Jej podstawą są badania wstępne, ponieważ rzutują na sportową i życiową drogę zawod­ników Dalszym ogniwem są badania okre­sowe, które, wykonywane systematycznie, pozwalają monitorować wpływ obciążeń tre­ningowych na organizm zawodnika. Znacze­nie badań okolicznościowych jest. niestety, często ignorowane, szczególnie po chorobie lub
po kontuzji zawodnika. Lekceważenie drobnych uszkodzeń czy zachorować oraz udział
w zawodach w niepełnej dyspozycji zdrowotnej albo w trakcie choroby lub zaraz po niej, często prowadzi do powikłań i przed­wczesnego zakończenia kariery sportowej Rozpoczęcie treningu w danej dyscy­plinie zależy od charakteru cech (notorycz­nych, jakie w nich dominują:

  • od 6 roku życia – wszystkie dyscypliny sportu oparte na naturalnych formach ruchu,
    w formie gier i zabaw ruchowych:
  • od 7 roku życia – dyscypliny sportu oparte na naturalnych formach ruchu, kształtujące koordynację ruchu, nieprze- ciążające wybiórczo narządu ruchu;
  • od 9 roku – dyscypliny sportu kształ­tujące zwinność, szybkość i dynamikę ruchu;
  • od 11 roku życia – dyscypliny kształtują­ce wytrzymałość i siłę;
  • od 14 roku życia – dyscypliny sportu polegające na wprowadzeniu w pełnym zakresie treningu wytrzymałościowego;
  • od 18 roku życia – dyscypliny sportu po­legające na wprowadzeniu statycznych ćwiczeń siłowych.

 

Wyróżniamy dwie odrębne sytuacje wydawania orzeczeń do uprawiania sportu dzieci
i młodzieży, tj; na potrzeby zajęć wy­chowania fizycznego w szkole (tzw. sport ‚ szkolny)
z kwalifikacją do grup na zajęciach WF uczniów i tu z rozróżnieniem na grupy:

Grupa A – to uczniowie zdolni do WF-u bez odchyleń w stanie zdrowia i rozwoju;

Grupa As – to uczniowie zdolni do uprą- : wiania sportu w szkole i poza szkołą;

Grupa B – zdolni do WF-u z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju, z pewnymi ogra­niczeniami w zakresie intensywności czasu trwania zajęć (ustalone indywidualnie);

Grupa Bk – zdolni do WF-u z ogranicze­niami, wymagających zajęć korekcyjnych (np. otyli,
z zaburzeniami ruchu);

Brupa C – niezdolni do WF-u, stan zdrowia uniemożliwia czasowo lub długotrwale : udział
w zajęciach WF-u;

Grupa Cr – niezdolni do WF-u, uczestniczący w zajęciach rehabilitacyjnych lub w innej formie terapii ruchowej poza szkołą.

Udział w zawodach i sprawdzianach szkolnych dla grup A. As WF-u bez ogra­niczeń, grupa B
i Bk z ograniczeniami, a grupa C i Cr niezdolni do udziału w zawo- ; dach i sprawdzianach.
Tu kwalifikuje lekarz rodzinny, pediatra.

Uprawianie sportu poza szkołą w ramach współzawodnictwa sportowego, organizowanego przez Polski Związek Spor­towy, uczestnictwo w masowych imprezach sportowych (biegi, wyścigi, tym podobne), w obozach sportowych, wymaga orzeczenia lekarza medycyny sportowej.

Orzeczenie wydawane przez lekarza to wynik procesu decyzyjnego, obejmują­cego ocenę kliniczną, bieżący stan zdrowia zawodnika, rodzaj dyscypliny sportowej, poziom współzawodnictwa, dojrzałość zawodnika, zdolność opiekunów do zrozu­mienia oceny ryzyka.

Końcowa opinia dotycząca uczestnictwa w sporcie powinna wynikać z wielostronnego porozumienia pomiędzy lekarzem sporto­wym, specjalistami, trenerami I działaczami sportowymi, zawodnikiem i jego rodziną.

Lek.med. Jolanta Siwek
Specjalista medycyny sportowej, dziecięcej i rodzinnej
Poradnia Medycyny Sportowej
ZOZ SALUS Ostrzeszów